Category:28 Lipowa Street in Białystok

Polski: Białystok, ul. Lipowa 28 - kamienica, mur., ok 1900 roku. Posesja, z której wydzielono omawiane działki, powstała pod koniec XVIII w. Jeszcze w 1799 r. była niezagospodarowana. Dopiero około 1807 r. nabył ją Jacob Henrich von Braesicke, pruski urzędnik, pełniący funkcję zarządcy domeny (tzn. własności królewskiej) knyszyńskiej, a później fastowskiej. Na kupionej działce zbudował od ulicy pierwszy murowany, piętrowy dom, który przetrwał aż do 1897 r. Po pokoju w Tylży w 1807 r. Braesicke przez kilkanaście lat działał w strukturze Rządu Obwodu Białostockiego, a jego córka wyszła za obwodowego skarbnika. W 1825 r. nieruchomość posiadali już spadkobiercy Jacoba. Przed 1853 r. przejął ją białostoczanin, Jan Olfart. Nalezal do bialostockiego kupca Jankiela Rozenberga. Z kolei w latach 60. XIX w. majątek przeszedł w posiadanie Michała Kośmierskiego, zmarłego około 1883 r. Po jego śmierci działka stała się wspólną własnością pięciu córek. Jedna z nich, Konstancja, poślubiła Bronisława Pełczyńskiego. Urodził się on ok. 1842 r. w Siedlcach, po czym przeniósł się do Białegostoku. Z wykształcenia był buchalterem. W latach 1896-1900 pełnił funkcję wiceprezydenta Białegostoku, zmarł niedługo później w 1902 r. W 1896 r. Pełczyński skupił prawa do nieruchomości przy Lipowej od córek Kośmierskiego. Nie cieszył się długo posiadaniem majątku - w 1897 r. odsprzedał go pochodzącemu z Wilna Żydowi, Szmulowi Tanchelowi Rejzenbergowi. Nowy właściciel, rozumiejąc handlowe znaczenie ul. Lipowej, rozebrał stary dom Jacoba von Braesicke. W jego miejsce zbudował nową, okazałą trójkondygnacyjną kamienicę, która stała już w lipcu 1898 r. (obecnie jest to dom przy ul. Lipowej 30). Z kolei w latach 1898 i 1899 zbudował tuż obok dwie kolejne kamienice - w tym zachowany do dziś budynek pod nr 28. Jego "ośle grzbiety" z pewnością wyróżniały się na tle prostych klasycystycznych fasad reszty zabudowy ul. Lipowej. Przestrzeń między budynkami utworzyła dzisiejszą ul. Przejazd. Cała działalność inwestycyjna Rejzenberga wymagała dużych nakładów finansowych, które właściciel pokrył kilkoma kredytami. Gdy nastał kryzys gospodarczy pierwszych lat XX w., długi doprowadziły go do ekonomicznego upadku - w 1901 r. Wileński Bank Ziemski dokonał sekwestru majątku, po czym w 1903 r. przejął go na własność. Trzy lata później nieruchomość przy ul. Lipowej wykupił od banku Jankiel Rozenberg, zamożny fabrykant prowadzący własny zakład włókienniczy. Już w 1906 r. w tyle posesji postawił jeszcze jeden, trzeci dom mieszkalny. Natomiast w 1914 r. rozpoczął kolejną wielką inwestycję - budowę pięciokondygnacyjnego gmachu fabrycznego.