IV Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, 14-15 września 2002

Łopuszna, znana przede wszystkim z pięknego, drewnianego kościółka, leży nad Dunajcem, w niewielkiej odległości od Nowego Targu. Źródła historyczne podają, iż w 1575 r. wieś otrzymał od króla Stefana Batorego Walerian Poradowski za odwagę wykazaną na polu bitwy. Na początku XVII w. Łopuszna należała do kasztelana sądeckiego Hieronima Przyłęckiego. W 1772 r. Jan Lisicki herbu Prus wziął wieś w dzierżawę, a w 1787 r. rodzina Lisickich ją wykupiła. Na przełomie XVIII i XIX w. syn Jana, Romuald Lisicki, wybudował zachowany do dzisiaj zespół dworski. Właścicielem dworu i wsi od 1824 r. był Leon Tetmajer, który ożenił się z Ludwiką, córką Romualda Lisickiego. W czasach Tetmajerów do dworu przyjeżdżało wielu znamienitych gości – pisarzy i działaczy politycznych. Później Łopuszna przeszła w ręce córki Tetmajerów, Kamili, która poślubiła Kazimierza Lgockiego. W 1892 r. Lgoccy przeprowadzili remont swojej siedziby, zmieniając jej wygląd: ściany otynkowano i pobielono, a szczyt facjatki nad wejściem ozdobiono modnymi wówczas motywami stylu szwajcarskiego. Majątek był ich własnością do 1949 r., kiedy został upaństwowiony. W 1959 r. zespół dworski poddano remontowi konserwatorskiemu, w czasie którego usunięto m.in. elementy przebudowy z 1892 r. Obecnie w odnowionym dworze działa Muzeum Kultury Szlacheckiej. Jest ono filią zakopiańskiego Muzeum Tatrzańskiego, do którego założenie w Łopusznej należy od 1978 r. Centralnym punktem zespołu jest parterowy dwór, wzniesiony z drewna, w konstrukcji zrębowej. Nakrywa go gontowy dach łamany. Przez drewniany ganek z falistym szczytem prowadzi wejście do symetrycznie rozplanowanego wnętrza. Jest tu obecnie tworzona ekspozycja ukazująca wygląd XIX-wiecznej siedziby średniozamożnej szlachty – zwiedzać można już urządzoną dworską kuchnię. Obok dworu mieści się niewielka, drewniana oficyna, gdzie pierwotnie znajdowała się kuchnia i mieszkanie służby. W najbliższym zaś otoczeniu budynku dworskiego rozlokowane są budynki gospodarcze: spichlerz, stajnia z wozownią i obory, a także chałupa Stanisława Klamerusa, przeniesiona tutaj z zagrody nr 105 w Łopusznej. Wewnątrz urządzono ekspozycję pokazującą wnętrze domu chłopskiego z okresu międzywojennego.

---

Manor and Estate in Łopuszna

Łopuszna, best known for its beautiful wooden church, lies by the Dunajec river, not far from Nowy Targ. Historical sources assert that in 1575 King Stefan Batory presented the village of Łopuszna to Walerian Poradowski in reward for the latter’s bravery in battle. In the beginning of the 17th century Łopuszna belonged to the Sącz castellan Hieronim Przyłęcki. In 1772 Jan Lisicki of the Prus coat-of-arms became the tenant of the village, and in 1787 the Lisicki family purchased the estate for themselves. At the turn of the 18th century, Jan’s son, Romuald Lisicki, built the manor that we see today. Since 1824 the manor and the village were owned by Leon Tetmajer, who married Ludwika, the daughter of Romuald Lisicki. In those days many celebrated guests visited the manor, both writers and politicians. Afterwards Łopuszna was inherited by the Tetmajers’ daughter Kamila, who married Kazimierz Lgocki. In 1892 the Lgockis had their home renovated and slightly remodelled. They owned the property until 1949, when it was confiscated by the State. In 1959 the manor underwent restoration and conservation, and the alterations made in 1892 were removed. Today the renovated manor houses the Cultural Museum of Gentry, a department of the Zakopane Museum of the Tatras, administrator of Łopuszna since 1978. The manor house is the focal point of the whole compound – a onestorey timber building in a frame construction, covered with a shingled mansard roof. The symmetrically arranged interior is accessed through a porch with a wavy roof. In its interior an exhibition shows the appearance of a typical 19th-century residence of middle-class nobility: the kitchen of the manor can be visited. Next to the manor is a small annex, once a kitchen and the servants’ living quarters. Nearby is a granary, a stable with a coach-house and barns, and the cottage of Stanisław Klamerus, brought here from farmyard number 105 in Łopuszna. The latter exhibits the typical interior of a peasant’s cottage between the world wars.