Вікісховішча:Свабода панарамы

This page is a translated version of a page Commons:Freedom of panorama and the translation is 100% complete. Changes to the translation template, respectively the source language can be submitted through Commons:Freedom of panorama and have to be approved by a translation administrator.

Shortcuts: COM:FOP • COM:PANO

Амаль ва ўсіх краінах мастацтва, дойлідзтва і іншыя працы ахоўваюць аўтарскім правам на канкрэтны тэрмін. Гэта значыць, што фотаздымак такой працы падчас тэрміну аўтарскага права — вытворная праца пры ўмове (згодна з амэрыканскім законам), што фотаздымак адлюстроўвае долю самабытнасьці, патрэбную для аховы аўтарскім правам на вытворную працу.

Вытворная праца звычайна патрабуе дазволу ад стваральніка твору. Аднак прыблізна ў палове ўсіх краінаў існуе вынятак у законе аб аўтарскім праве, які выключае патрэбу ў дазволе. Мы называем гэты вынятак свабодай панарамы (СП) — выразам, выведзеным зь нямецкага панятка Panoramafreiheit.

Праца, якой дачытыць вынятак СП моцна адрозьніваецца ад краіны да краіны. Вынятак агулам датычыць толькі працаў на пастаянным грамадзкім паказе. У некаторых краінах гэтак толькі ў знадворных грамадзкіх мясьцінах. У іншых тое пашыраецца на замкнёныя мясьціны, куды допуск платны. Тое можа ахопліваць толькі дойлідзтва, толькі дойлідзтва і ляпніну або ўсе працы пад аўтарскім правам, улучна зь літаратурнымі творамі.

Зьвярніце ўвагу, што ў кожнай краіне, нават без вынятка СП, калі праца выходзіць з-пад аўтарскага права, то яе магчыма вольна фатаграфаваць. Таксама вынятак не выключае патрэбу ў дазволе ад фатографа.

Праўны стан

Будынкі і ляпніна як мастацкія творы

 
Стаматалягічны каледж у Познані (польск.). Творца апісанай на фотаздымку працы — Рыгор Садоўскі.

Кожны будынак і ляпніна, якую можам бачыць у нашай ваколіцы, падлягаюць закону аб аўтарскім праве настолькі, наколькі ўлучаюць мастацкую творчасьць. Артыкул 2-1 Бэрнскай канвэнцыі «Аб ахове літаратурных і мастацкіх твораў» выразна кажа так: «Выказваньне "літаратурныя і мастацкія творы" мае ўлучаць... творы маляваньня, карціны, дойлідзтва, ляпніну, гравюры і літаграфію».

Звычайны законы аб аўтарскім праве згадваюць такі прадмет выразна ў якасьці сваёй справы. Гэта ўзнаўляюць у дзяржаўных законах (напрыклад, пункт 8 артыкула 102 Закона ЗША аб аўтарскім праве).

Ня варта лічыць, што ўласьнікі будынкаў валодаюць аўтарскім правам на свае будынкі. З гэтай прычыны ў краінах без свабоды панарамы Вікісховішча патрабуе доказу выпуску аўтарскаа права ад праваўласьніка пры разьмяшчэньні выяваў тых будынкаў. Калі ўласьнік будынка запампоўвае выяву ў Вікісховішча, мяркуйце, што той не валодае аўтарскім правам. Папрасіце іх падаць доказ перадачы аўтарскага права ім ад дойліда або даручыць дойліду прымяніць сумяшчальны зь Вікісховішчам дазвол на выяву.

Праўны стан карцінаў

Артыкул 9 Бэрнскай канвэнцыі «Аб ахове літаратурных і мастацкіх твораў» выразна кажа, што:

  1. Творцы літаратурных і мастацкіх твораў, якія ахоўвае гэтая Канвэнцыя, мусяць мець выключнае права ўпаўнаважаньня на ўзнаўленьне гэтых твораў усялякім спосабам або ва ўсялякім выглядзе.
  2. Дазвол узнаўленьня такіх твораў у пэўных адмысловых выпадках мае быць пытаньнем заканадаўства ў краінах Зьвязу пры ўмове, што такое ўзнаўленьне не супярэчыць звычайнаму выкарыстаньню твора і неабгрунтавана не ўшчамляе законных зацікаўленасьцяў творцы.
  3. Гукавы або зрокавы запіс варта разглядаць у якасьці ўзнаўленьня дзеля задачаў гэтай Канвэнцыі. Гэта ўзнавілі, напрыклад, у 106-м артыкуле Закону ЗША аб аўтарскім праве і зьвязаных дзяржаўных законах.

У адпаведнасьці з законамі аб аўтарскім праве тады:

Стварэньне здымкаў будынкаў — узнаўленьне, на якое мае тэарэтычна ўпаўнаважваць дойлід, калі права на ўзнаўленьне няма ў дзяржаўным законе аб аўтарскім праве. Гэткае становішча для ўсялякай вытворнай працы на падставе мастацкага стварэньня.

Фотаздымкі будынкаў

Фотаздымак будынка або нават вуліцы ў горадзе ці вёсцы непазьбежна апісвае некаторыя часткі дойлідзтва або нават ляпніны. Фотаздымак можа мець уласны творчы складнік, што робіць яго асобнай працай, але вартасьць гэтай працы яўна залежыць ад вартасьці апісаных у ёй твораў. У выпадку такой залежнасьці фотаздымак лічыцца вытворнай працай. Гэтае абмежаваньне на фотаздымкі будынка часта аслабляецца прынцыпам пра найменшае.

Некаторыя выпадкі пра найменшае могуць быць выразнымі ў дзяржаўных законах, але прынцып могуць таксама прымяняць інакш. У некаторых краінах існуе асобная ўмова для фотаздымкаў або карцінаў будынкаў у грамадзкіх месцах (або ўсялякіх твораў дойлідзтва).

Выбар закону

Пытаньне, закон якой краіны прымяняецца ў выпадку свабоды панарамы, нявырашанае. Існуе некалькі магчыма супярэчлівых праўных прынцыпаў, кожны зь якіх магчыма скарыстаць, каб вызначыць прымянімы закон (глядзіце Выбар закону). Скарыстаным законам верагодна будзе адзін з наступных: краіны, у якой знаходзіцца апісаны прадмет, краіны, у якой зрабілі фотаздымак, або краіны, у якой здымак скарысталі (выдалі, прагледзелі або прадалі). З прычыны міжнароднага досягу Вікісховішча забесьпячэньне адпаведнасьці законам усіх краінаў, у якіх файлы знаходзяцца або могуць скарыстаць, не рэалістычнае. З той прычыны, што пытаньне выбару закону датычна выпадкаў свабоды панарамы нявырашанае, бягучы парадак у Вікісховішчы — захоўваць здымкі на падставе больш памяркоўнага закону краіны, у якой месьціцца прадмет, і краіны, у якой зрабілі здымак. Напрыклад, Паўночная Карэя мае прыдатны закон аб свабодзе панарамы, тады як абмежаваны некамэрцыйным выкарыстаньнем закон Паўднёвай Карэі не дастатковы для Вікісховішча. У выніку парадку прымяненьня больш памяркоўнага закону мы агулам захаваем здымкі будынкаў у Паўднёвай Карэі, зробленыя з Паўночнай Карэі (напрыклад, File:Joint Security Area from North Korea.jpg), як і здымкі будынкаў у Паўночнай Карэі, зробленыя з Паўднёвай Карэі (напрыклад, File:070401 Panmunjeom3.jpg).

Запампоўка ў Вікісховішча выяваў, ахопленых свабодай панарамы

Пры запампоўцы ў Вікісховішча выяваў, падлеглых умовам свабоды панарамы, калі ласка, пазначайце іх шаблёнам СП, які зьмяшчае праўнае тлумачэньне стану аўтарскага права на твор і адбірае выяву ў катэгорыю выяваў, падлеглых гэтым умовам. Калі краіна, дзе зрабілі выяву, ня мае такіх умоваў або толькі дапускае іх для некамэрцыйных задачаў, то на іх нельга даць дазвол, сумяшчальны з нашым Правілам дазволаў, і іх варта выдаліць. Калі ласка, запаўняйце запыты выдаленьня на Вікісховішча:Запыты выдаленьня.

Да выяваў мастацкага твора, якія пакрываюцца свабодай панарамы ў краіне, дзе зрабілі здымак, магчыма прыкласьці шаблён {{Not-free-US-FOP}}, каб перасьцерагчы карыстальнікаў, што ЗША (дзе месьціцца Вікісховішча) ня маюць умоваў свабоды панарамы для мастацкага твора, а выявай нельга вольна карыстацца ў ЗША. Гэты шаблён ня варта выкарыстоўваць для выяваў, якія паказваюць архітэктурныя творы, якія пакрываюцца амэрыканскімі ўмовамі свабоды панарамы.

Адценьні ў свабодзе панарамы

Мы абмяркуем тут выпадак нямецкага заканадаўства. Вось зьмест 59-га артыкула нямецкага Закону аб аўтарскім праве:

  1. Мае быць дапушчальна ўзнаўляць маляваньнем, фатаграфаваньнем або кінэматографам творы, якія пастаянна месьцяцца на грамадзкіх дарогах, вуліцах або плошчах і распаўсюджваць і адкрыта перадаваць такія копіі. Для твораў дойлідзтва гэтая ўмова мае датычыць толькі вонкавага выгляду.
  2. Узнаўленьні нельга выконваць на творах дойлідзтва.

Цытуецца з ангельскага перакладу.

Выданьне ўзнаўленьняў

Артыкул вышэй дупскае ўзнаўляць і выдаваць зьнятыя ў грамадзкіх месцах фотаздымкі. Разумеецца, што гэта ўлучае выданьне карцінаў камэрцыйным чынам.

Грамадзкія месцы

Нямецкі закон дазваляе фатографам рабіць здымкі, бачныя з агульнадаступных месцаў. Гэта ўлучае прыватныя сьцежкі і сады з агульным доступам. Аднак тое не ўлучае будынкі або пэроны чыгуначных станцыяў. Здымак варта рабіць з агульнадаступнай кропкі. Не дапушчаецца рабіць здымак такога будынка з прыватнага дома або верталёта.

У іншых краінах такія абмежаваньня часам менш суворыя. Напрыклад, аўстралійскі, аўстрыйскі, брытанскі, мэксыканскі, індыйскі і амэрыканскі законы дапускаюць здыманьне агульнадаступных інтэр’ераў.

Пастаяннае супраць часовага

Выстаўленыя прадметы маюць выстаўляцца пастаянна. Калі працу прадстаўляюць у грамадзкім месцы часова, мабыць абавязкова трэба атрымаць выразны дазвол, каб зрабіць яе карціну.

Усталявалі твор у грамадзкім месцы пастаянна ці не, не пытаньне неабмежаванага часу, але таго, якім быў намер, калі твор там разьмясьцілі. Калі яго паставілі там з намерам пакінуць у грамадзкім месцы бестэрмінова або прынамсі на ўвесь прыродны век твору, тады тое — «пастаянна».

Ляпніну звычайна разьмяшчаюць з намерам пакінуць на бестэрміновы час. Але, калі было ясна ад пачатку, што яе там пакінуць толькі, скажам, на 3 гады і затым перамесьцяць у музэй, тады разьмяшчэньне не было «пастаянным». Зь іншага боку, калі ляпніну разьмясьцілі з намерам пакінуць з «адкрытай датай», але затым празь некаторы час прыбралі з прычыны задумы новага будаўніцтва, яго разьмяшчэньне застаецца «пастаянным», нават калі ляпніну ўрэшце прыбралі.

Нават хуткапсавальныя творы гэтак могуць быць «пастаяннымі» і таму падлягаць свабодзе панарамы. Вулічныя карціны, лядовая, пясочная або сьнежная ляпніна рэдка трываюць больш за некалькі дзён або тыдняў. Калі яе пакінулі ў грамадзкай прасторы на прыродны век, тое ўсё роўна лічаць «пастаянным». Але калі, напрыклад, ледзяную ляпніну выставілі толькі на некалькі гадзінаў і затым перамясьцілі ў халоднае сховішча, то тая ня можа быць пастаянна разьмешчанай. (Глядзіце таксама архіваванае абмеркаваньне ў верасьні 2013 году.)

Дойлідзтва супраць ляпніны

Нямецкі закон дапускае фатаграфію будынкаў і ляпніны. Становішча ў ЗША адрознае. Глядзіце ніжэй.

Музыка, пісьменства

Часам літаратурны твор — частка будынка або ляпніны ці прадстаўлены на агульнадаступнай таблічцы. У большасьці правападлегласьцяў літаратурны твор мае асобнае аўтарскае права, якое варта разглядаць асобна, калі той не складовая частка будынка або ляпніны. Таблічка з апісаньнем будынка або ляпніны не падыдуць, калі твор у адной з 11 правападлегласьцяў, якія ўлучаюць вынятак для літаратурных твораў.

Прызнаньне крыніцы

Закон аб аўтарскім праве звычайна абавязвае фатографа прызнаваць творцаў працаў, апісаных на фотаздымку. Гэта звычайна значыць, што фатографу варта падаць апісаньне прадметаў і іх творцаў. Аднак фатографа могуць вызваліць ад абавязка, калі аўтарства складана вывесьці. Напрыклад, нямецкі закон аб аўтарскім праве кажа ў 62-м артыкуле, што фатографу ня трэба прызнаваць творцу, калі аўтарства ня ясна прадстаўлена на апісаным прадмеце.

Права зьмяняць

Свабоду панарамы абмяжоўваюць стварэньнем карцінаў саміх прадметаў. Агулам свабоду зьмяняць такія карціны абмяжоўваюць. Напрыклад, нямецкі закон у 62-м артыкуле забараняе зьмяненьні, за выняткам тэхнічна патрэбных шляхам рэпрадукцыі.

Далейшыя вытворныя працы

Вытворная праца на падставе фотаздымка найчасьцей таксама — вытворная праца на падставе апісанага прадмета. Свабода панарамы звычайна не ўлучае перадачу права ўпаўнаважыць на вытворныя працы. Творца фотаздымка мае права ўпаўнаважыць на вытворную працу на падставе фотаздымка толькі ў той ступені, што вынікае з творчага складніка яго працы. Аднак той ня мае права ўпаўнаважыць на вытворную працу ў ступені, зьвязанай са спачатным прадметам.

Карціны прадметаў у грамадзкім набытку

Прадметы грамадзкага набытку не ахоўваюць аўтарскім правам, таму прадметы гэтага кшталту магчыма вольна фатаграфаваць, а карціны магчыма выдаваць без ганарару і камэрцыйна прынамсі, што датычыць закону аб аўтарскім праве (аднак могуць існаваць дамоўныя або іншыя абмежаваньні на здыманьне, асабліва на прыватнай маёмасьці). Больш таго, карціны прадметаў грамадзкага набытку магчыва вольна зьмяняць, а вытворныя працы магчыма вольна распрацоўваць. Напрыклад, старыя будынкі і статуі ў грамадзкім набытку, калі дойлід або мастак памёр больш за пэўны лік гадоў таму (у залежнасьці ад краіны).

Становішча ў розных краінах

Гэты разьдзел прадстаўляе больш падрабязныя разьлікі праўнага стану свабоды панарамы ў розных краінах і частках сьвету. Гэта ня праўная парада, бо толькі для весткавых задачаў.

Мапа

Табліца падсумаваньня

Freedom of panorama by country (Must include commercial use)
Country Buildings 3D artwork 2D artwork Text Public interiors
Аўганістан
Альбанія ?
Альжыр [1]
Андора
Ангола [2]
Антыгуа і Барбуда [3]
Аргентына ?
Армэнія ?
Аўстралія [3]
Аўстрыя [4]
Азэрбайджан
Багамы
Бахрэйн
Банглядэш [3]
Барбадас [3]
Беларусь
Бэльгія ?
Бэліз [3]
Бэнін
Бутан
Балівія ?
Босьнія і Герцагавіна
Батсвана
Бразылія
Брунэй [3] ?
Баўгарыя
Буркіна-Фасо
Бурундзі
Камбоджа
Камэрун
Канада [3]
Каба-Вэрдэ
Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка
Чад
Чылі
Кітай
Калюмбія
Каморскія астравы
Дэмакратычная Рэспубліка Конга
Рэспубліка Конга
Коста-Рыка
Харватыя ?
Куба
Кюрасао ?
Кіпр ?
Чэхія ?[5]
Данія
Джыбуці
Дамініка
Дамініканская Рэспубліка
Усходні Тымор [2]
Эквадор ?
Эгіпет ?
Сальвадор
Экватарыяльная Гвінэя
Эрытрэя
Эстонія
Эсўатыні
Этыёпія
Фіджы [3]
Фінляндыя
Францыя
Габон
Гамбія
Грузія
Нямеччына
Гана
Грэцыя
Грэнада [3]
Гватэмала
Гвінэя
Гвінэя-Бісаў ?
Гаяна [3]
Гаіці
Гандурас
Ганконг [3]
Вугоршчына [6]
Ісьляндыя
Індыя [3]
Інданэзія
Іран
Ірак
Ірляндыя [3]
Ізраіль ?
Італія
Кот д’Івуар
Ямайка [3]
Японія ?
Ярданія
Казахстан
Кенія ? ?
Кірыбаці
Косава
Кувэйт
Кыргыстан
Лаос
Латвія
Лібан
Лесота
Лібэрыя
Лібія
Ліхтэнштайн ? ?
Летува
Люксэмбург
Макао ?
Мадагаскар
Малаві
Малайзія
Мальдыўскія астравы
Малі
Мальта ?
Маўрытанія [1]
Маўрыцы
Мэксыка ?[7] [8]
Фэдэратыўныя Штаты Мікранэзіі
Малдова
Манака
Манголія
Чарнагорыя
Марока
Мазамбік
М’янма
Намібія
Науру
Нэпал
Нідэрлянды [9] [9] [10]
Новая Зэляндыя [3]
Нікарагуа
Нігер
Нігерыя[11]
Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка ? ?
Паўночная Македонія
Нарвэгія
Аман
Пакістан
Палаў
Панама
Папуа-Новая Гвінэя
Парагвай ?
Пэру (Андзкая супольнасьць) ?[12] [13]
Філіпіны
Польшча
Партугалія [2]
Катар
Румынія
Расея
Руанда
Сьвяты Кітс і Нэвіс [3]
Сьвятая Люсія [3]
Сьвяты Вінцэнт і Грэнадзіны [3]
Самоа
Сан-Марына
Сан-Тамэ і Прынсыпі [2]
Саудаўская Арабія
Сэнэгал
Сэрбія
Сэйшэлы
Сьера-Леонэ
Сынгапур [3]
Славаччына ? ?
Славенія
Саламонавы астравы [3]
Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка
Рэспубліка Карэя
Паўднёвы Судан
Гішпанія
Шры-Ланка
Судан
Сурынам
Швэцыя ? ? ? ?
Швайцарыя
Сырыя
Рэспубліка Кітай
Таджыкістан
Танзанія
Тайлянд ?
Тога
Тонга
Трынідад і Табага
Туніс [1]
Турэччына
Туркмэністан
Тувалу [3]
Уганда
Украіна
Аб’яднаныя Арабскія Эміраты
Вялікабрытанія [3]
Злучаныя Штаты Амэрыкі
Уругвай [14]
Узбэкістан
Вануату
Ватыкан
Вэнэсуэла ?
Віетнам [15] [15]
Емэн
Замбія
Зымбабвэ
Notes
  1. a b c d Limited to locais/lugares públicos (public locations)
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v "Works of artistic craftsmanship" are OK, "graphic works" are not – see United Kingdom section for commentary.
  3. Except for works, which themselves are components of the structure, including windows in churches and such.
  4. Limited to verejná prostranství (public spaces), the listed examples do not include interiors but they are not excluded explicitly.
  5. Applies only to fine arts, architecture, and applied arts. Does not apply to photographs and maps.
  6. The Mexican law doesn't have a position on this use.
  7. Due to the Mexican law not mentioning what public means, it's supposed that it's also possible.
  8. a b Dutch freedom of panorama doesn't extend to public photographs, maps, applied art, industrial design, and models.
  9. According to existing jurisprudence and legal literature on Dutch FOP, interiors of transportation facilities like railway stations, airports, and covered parking lots are covered by the exception, as well as shopping mall indoors (but not shops within the shopping malls). The exception does not apply to the interiors of schools, operas, entrance halls of businesses, museums, hotels, cafés, and shops.
  10. The new Copyright Act, 2022 of Nigeria, effective 17 March 2023, restricted freedom of panorama to audio-visual and broadcasting media only. Only affects uploads starting on that date. Uploaded photos prior to that date are still under the effect of the old, superseded law and can still be hosted.
  11. The Peruvian law indicates for "work of art" and may include text that does not pass the threshold of a literary work. However, the right of quotation of texts exposed to the public applies.
  12. In architectural works of public areas is permitted regardless of whether they are in external or internal locations with exceptions. In other works are limited in "public places".
  13. Museum indoors only.
  14. a b 2022 revision of Vietnamese copyright law restricted freedom of panorama to non-commercial use, effective 1 January 2023. Only affects uploads from 2023 onwards. Pre-2023 uploads are still under the effect of the old, superseded law and can still be hosted.

Свабода панарамы для найвышэйшых твораў дойлідзтва

 
Свабода панарамы на будынках, вышэйшых за 500 м. (Сіні значак = існуе ў гэтай краіне. Чырвоны значак = няма ў гэтай краіне.)
 
Свабода панарамы на 7 найвышэйшых у сьвеце вежах

Зборныя правілы

Пстрыкніце на спасылкі справа, каб пабачыць зборныя правілы свабоды панарамы для ўсіх краінаў у кожнай частцы сьвету. Сьпісы ўлучаюць краіны, для якіх правілы яшчэ варта вызначыць.

Скароты

Спасылкі ніжэй вядуць у разьдзелы, якія падаюць правілы свабоды панарамы для кожнай краіны, дзе даступна. Скарот вядзе на старонку, якая падае правілы аўтарскага права для краіны, калі правілы свабоды панарамы ня вызначылі для краіны.

Глядзіце таксама

Бiблiяграфія

  • Vogel. In: Gerhard Schricker (Hrsg.): Urheberrecht. Kommentar. (Аўтарскае права. Камэнтар) 2. Auflage. Beck, München 1999, ISBN 3-406-37004-7(ням.)
  • Dreier. In: Thomas Dreier/Gernot Schulze: Urheberrechtsgesetz (Заканадаўства аб аўтарскім праве). 2. Auflage. München: Beck 2006 ISBN 340654195X(ням.)
  • Cornelie von Gierke: Die Freiheit des Straßenbildes (§59 UrhG). In: Hans-Jürgen Ahrens (Hrsg.): Festschrift für Willi Erdmann. Zum 65. Geburtstag. (Прысьвячэньне Вілі Эрдману. Да 65-годзьдзя) Heymann, Köln u.a. 2002, S. 103-115, ISBN 3-452-25191-8(ням.)

Вонкавыя спасылкі


Гэтая старонка грунтуецца на артыкуле Panoramafreiheit ў нямецкай Вікіпэдыі

Заўвагі

Some citation text may not have been transcluded